Αλήθειες και ψέματα για το νέο νομοθετικό πλαίσιο διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους

της Τώνιας Κατερίνη

Μέσα στους τελευταίους  έξι  μήνες και με το δεδομένο  ότι οι κυβερνητικές πολιτικές ασκούνται πλέον  μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο του τρίτου μνημονίου, μια σειρά από νέες νομοθετικές ρυθμίσεις, (αλλαγή του κώδικα πολιτικής δικονομίας, κώδικας δεοντολογίας της τράπεζας της Ελλάδας, και οι πρόσφατοι νόμοι τροποποίησης του νόμου 3869/2010, γνωστού ως νόμου Κατσέλη,  στις 19/11 και ο νόμος  4354/2015 που αφορά σ τις εταιρείες διαχείρισης και μεταβίβασης των μη εξυπηρετούμενων δανείων) δημιουργούν  ένα δραματικό νέο τοπίο  για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.

Η μιντιακή διαχείριση από την πλευρά των κυβερνητικών κύκλων  χαρακτηρίζεται  από  την συστηματική παραπλάνηση σε σχέση με τα πραγματικά δεδομένα, που μερικές φορές φτάνει στα όρια του προκλητικού,  όταν διατυπώνεται η άποψη ότι στην πραγματικότητα μόνο οι «μπαταχτσήδες» ή οι πολύ πλούσιοι θα κινδυνεύσουν,  λες και κινδύνευσε ποτέ πραγματικά κάποιος πολύ πλούσιος.

Στην πραγματικότητα  αυτό που συμβαίνει υπερβαίνει κατά πολύ την διευθέτηση των «κόκκινων» δανείων . Πρόκειται για ένα συνολικό σχέδιο υφαρπαγής της ιδιωτικής περιουσίας  των πολιτών, για μια  συγκεντροποίηση  πλούτου προς  όφελος του μεγάλου κεφαλαίου και οι πρόσφατοι νόμοι σε συνδυασμό με προηγούμενες και επόμενες νομοθετικές παρεμβάσεις (νόμος για τον χωρικό σχεδιασμό, για τον τουρισμό κλπ) δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες για την αναθέρμανση της κερδοφορίας του μεγάλου κεφαλαίου , καταστρέφοντας οριζόντια τα μεσαία και κατώτερα κοινωνικά στρώματα. 

Η έννοια του συνεργάσιμου δανειολήπτη που  περιλαμβάνει την συνεχή ενημέρωση της  τράπεζας σε όσα και όποια στοιχεία  της οικονομικής αλλά και προσωπικής κατάστασης του δανειολήπτη αλλά και την οικειοθελή ενημέρωση ανά τρίμηνο για κάθε αλλαγή αυτών των στοιχείων, θεσμοθετεί τον βιοπολιτικό έλεγχο και μετατρέπει  τη ζωή του κάθε οφειλέτη σε υποθηκευμένη ζωή δια βίου.

Η αλλαγές στον κώδικα πολιτικής δικονομίας απλουστεύουν προς όφελος των πιστωτών τις διαδικασίες, αφαιρούν εργαλεία άμυνας από τους δανειολήπτες και επιδιώκουν μια fast track διαδικασία κάνοντας την δικαστική οδό που παραμένει η τελευταία καταφυγή ελάχιστα ασφαλή. Στην πραγματικότητα χτίζεται μια απόλυτη απειλή απώλειας των περιουσιακών στοιχείων, ακόμα και της πρώτης κατοικίας,  ώστε ο δανειολήπτης να οδηγείται  κάτω από το κλίμα φόβου στην διαπραγμάτευση με την τράπεζα.  Η πιθανότερη κατάληξη θα είναι η πλήρης φτωχοποίηση του κάθε δανειολήπτη που θα προσπαθήσει να ανταποκριθεί στο ύψος της δόσης για κάποια χρόνια. Δόσης που καθορίζεται με βάση τις «εύλογες δαπάνες διαβίωσης» . Και εδώ έχουμε την εισαγωγή μιας νέας  συνθήκης όπου ένα δικαστήριο επεμβαίνει  και αποφασίζει για τις ανάγκες κάθε νοικοκυριού με προτεραιότητα στην διασφάλιση του πιστωτή. Απώλεια κάθε άλλου περιουσιακού στοιχείου , αδυναμία να ανταποκριθεί σε άλλες ανειλημμένες υποχρεώσεις, (σπουδές παιδιών, φροντίδα ηλικιωμένων , ασθένειες κλπ) μπορεί να δώσουν μια παράταση χρόνου, η οποία σε συνθήκες συνεχιζόμενης ύφεσης είναι απολύτως αμφίβολο ότι θα μπορέσει να διαρκέσει  και να οδηγήσει τελικά στην προστασία της πρώτης κατοικίας.

Η μόνη υπαρκτή  προστασία με διάρκεια ως το τέλος του 2018 (πληρωμή από το κράτος  των δόσεων που αποδεδειγμένα αδυνατεί να καταβάλει ο δανειολήπτης )  αφορά   δανειολήπτες  που έχουν σωρευτικά  τις παρακάτω προϋποθέσεις:  Η αξία της κατοικίας  είναι ως 120000 ευρώ  για άγαμο δανειολήπτη, 160000€ για έγγαμο προσαυξημένη με 20000€ ανά παιδί με τελικό ποσόν τις 220000€ και ταυτόχρονα έχει ετήσιο εισόδημα 8180€ για άγαμο, 13917€ για  έγγαμο,  17278€ για έγγαμο με ένα παιδί και 20639€ για έγγαμο με δυο παιδιά.  

Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι ένα ζευγάρι με μηνιαίο εισόδημα 1200 ευρώ  δεν  έχει αυτή την προστασία και θα πρέπει να πληρώνει την όποια δόση του ορίσει το δικαστήριο, ομοίως  και μια οικογένεια με δύο παιδιά και μηνιαίο εισόδημα 1720 ευρώ που θα πρέπει να αρχίσει να ψάχνει  τι θα περικόψει  από τις σπουδές και τις δραστηριότητες των παιδιών της.  Κατά τα επίσημα στατιστικά στοιχεία το 25% των δανειοληπτών εμπίπτει στην πρώτη κατηγορία, ενώ  υπάρχει ένα 35%, όπως οι περιπτώσεις που μόλις αναφέραμε, που εντάσσεται μεν στο νόμο, αλλά με την προϋπόθεση να πληρώνει με συνέπεια την ορισμένη από το δικαστήριο δόση.  Αθροίζοντας η κυβέρνηση αυτό το 35% σε  εκείνους που μπορούν να σώσουν την κύρια κατοικία τους κάνει την αυθαίρετη παραδοχή  ότι  όλοι αυτοί έχουν την δυνατότητα να πληρώνουν κάποια δόση,  αγνοώντας τις πραγματικές συνθήκες που τους οδήγησαν στην υπερχρέωση. Η έλλειψη ποιοτικής ανάλυσης των υπερχρεωμένων νοικοκυριών  κάνει σαφές ότι οι μέριμνες αφορούν απόλυτα τις οικονομικές παραμέτρους ικανοποίησης των πιστωτών και όχι την στήριξη  των υπερχρεωμένων, που στην  συντριπτική πλειοψηφία τους οδηγήθηκαν στην υπερχρέωση μέσα από τους εξωγενείς παράγοντες της οικονομικής κρίσης και όχι με δική τους ευθύνη. 

Ο πρόσφατος νόμος για την μεταβίβαση των μη εξυπηρετούμενων δανείων  ανοίγει το δρόμο για ακόμα μεγαλύτερη ασφυξία προς τους δανειολήπτες αλλά και για το εύκολο ξεπούλημα της ιδιωτικής περιουσίας στους κερδοσκόπους.

Εκατοντάδες  χιλιάδες άνθρωποι βρίσκονται σήμερα απέναντι σε μια διπλή απειλή. Την απόλυτη φτωχοποίηση και την απώλεια ακόμα και του σπιτιού που ζουν.  Μια απειλή που με πολλούς τρόπους μας αφορά όλους και όλες. Αρκεί να δούμε την ετήσια αύξηση των υπερχρεωμένων νοικοκυριών τα τελευταία πέντε χρόνια, που κινείται στο 6-7%, δηλαδή  20000 νέα κόκκινα δάνεια το χρόνο, την αντίστοιχη αύξηση των οφειλών στο δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία,  αρκεί να συνειδητοποιήσουμε  την επέλαση του σχεδίου υφαρπαγής  όλων των υλικών  αλλά και άυλων πόρων της κοινωνίας μας.

Η απάντηση μας δεν μπορεί να είναι άλλη από  την αλληλεγγύη μας στους άμεσα πληττόμενους  και την οργάνωση της αντίστασής μας .  Τα δύο τελευταία χρόνια το κίνημα ενάντια στους πλειστηριασμούς  έχει μάθει πολλά , έχει κερδίσει  μάχες.  Έχουμε ακόμα να κάνουμε πολλά για την ανάπτυξη , τη συμμετοχή , την αποτελεσματικότητα  για κοινωνικά δίκαιη ρύθμιση των οφειλών , για την καθολική προστασία της κατοικίας , για την αντίσταση στην υφαρπαγή των δημόσιων  και ιδιωτικών αγαθών της κοινωνίας μας.