Μέχρι πριν μερικά
χρόνια και πριν ακόμα ξεσπάσει η φρίκη « της οικονομικής κρίσης», τουλάχιστον στην
Ευρώπη που τυγχάνει να ζούμε, δεν είχε γίνει άμεσα αντιληπτό από το λαό, πόσο
λυσσαλέα το κεφάλαιο επιθυμεί να κατασπαράξει τους εργαζόμενους. Οι αναλύσεις
για μια διεθνιστική αντίδραση των λαών κατά του κεφαλαίου δεν έβρισκε εύκολα
ανοιχτά αυτιά, καθώς οι καπιταλιστές είχανε τη δυνατότητα να ρίξουν στάχτη στα
μάτια της πλειοψηφίας των ανθρώπων, προσφέροντας ένα ελάχιστο επίπεδο κοινωνικών
παροχών, ώστε να εφησυχάζουν τους λαούς και να τους απονευρώνουν. Αποτέλεσμα
ήτανε να δημιουργηθεί η πεποίθηση στους Ευρωπαϊκούς λαούς ότι οι συνθήκες κακής
διαβίωσης είναι πρόβλημα άλλων χωρών, που η μοίρα, τους έχει ρίξει σε ακραία
φτώχεια και συνεχείς πολέμους.
Τα πράγματα όμως
άλλαξαν άρδην, καθώς το κεφάλαιο και οι ολιγάρχες , με όχημα την
παγκοσμοιοποιημένη οικονομία διψούσαν για όλο και περισσότερο χρήμα και
συγκέντρωση κεφαλαίου. Το αποτέλεσμα: Υπερχρέωση των κρατών, γιγάντωση της
χρηματοπιστωτικής οικονομίας, περιορισμός της δυνατότητας των λαών να δράσουν
με δικές τους επιχειρηματικές ιδέες, περιορισμός των εργασιακών και κοινωνικών
δικαιωμάτων των εργαζομένων σε μια εποχή ανόδου της ανεργίας, μεγάλοι
οικονομικοί κολοσσοί που ελέγχουν παραγωγή, πλούτο και εργασία.
Η Ευρωπαϊκή
Ένωση, προχώρησε όλα τα παραπάνω στην ουσία με έναν πολύ βίαιο τρόπο, αλλά ταυτόχρονα
υπό το μανδύα της ευρωπαϊκής συμφιλίωσης και ενότητας μεταξύ των χωρών. Στην πραγματικότητα
συμφωνίες, όπως η συνθήκη του Μάαστριχτ, περιόριζαν όλο και περισσότερο τα
δικαιώματα των λαών και τους έβαζαν σε πορεία αυξανόμενης φτωχοποίησης.
Τα χρόνια που
ακολούθησαν, ανάγκασαν τους λαούς να αντιδράσουν, να διεκδικήσουν και να ενώσουν
δειλά τις φωνές στους, ώστε να ξεφύγουν από τα τυραννικά χέρια του κεφαλαίου.
Είναι πλέον ξεκάθαρο και σε κάθε δύσπιστο: Ο καπιταλισμός δεν έχει και δεν
μπορεί να έχει ανθρώπινο πρόσωπο γιατί απλά αιμοδοτείται από τους ίδιους τους
εργαζόμενους.
Τώρα όμως, το
όραμα της αριστεράς στη χώρα μας, που χρόνια διεκδικούσε να είναι η φωνή των
λαού και να δρά κατ΄ εντολή του και όχι σε μια εν λευκώ εξουσία, αρχίζει να
αποκτά σάρκα και οστά. Θα πρέπει όμως αυτό να φανεί στη πράξη και όχι στα λόγια
δίνοντας το παράδειγμα και για άλλες χώρες. Θα πρέπει να «ακούσει» τα ίδια της
τα πιστεύω και να εφαρμόσει υποδειγματικά τους κανόνες της οικονομίας που
χρόνια διακηρύσσει. Να δώσει τη δυνατότητα και τα εφόδια στους ίδιους τους
εργαζόμενους να μοιράσουν τη πίτα του πλούτου δίκαια και να αποκτήσουν από τους
καπιταλιστές τον ίδιο τους το μόχθο.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με το «τρίτο»
σύστημα οικονομίας, τη συνεργατική αλληλέγγυα οικονομία, που παρουσιάζει μία σειρά από πλεονεκτήματα, συγκριτικά
με το δημόσιο και ιδιωτικό κερδοσκοπικό τομέα. Παράγει θετικά αποτελέσματα τόσο
σε σχέση με την απασχόληση, όσο και με άλλες σημαντικές πλευρές της κοινωνικής
και οικονομικής ζωής σε τοπικό κυρίως επίπεδο και δεν έχει σκοπό τη
μεγιστοποίηση του κέρδους αλλά την ανάπτυξη νέων οικονομικών τομέων, την τοπική
ανάπτυξη, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, την ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών
και της κοινωνικής συνοχής, την δημιουργία θέσεων εργασίας σε ευάλωτες ομάδες
και μειονεκτούντα άτομα, τα οποία αντιμετωπίζουν μεγάλη δυσκολία πρόσβασης στην
απασχόληση και ενθάρρυνση της δημιουργικότητας.
Σημαντικότερος μοχλός ανάπτυξης της
κοινωνικής οικονομίας είναι η οργάνωση σε δίκτυα Κοινωνικών Συνεργατικών
Επιχειρήσεων και συνεταιρισμών. Τα μέλη-επιχειρήσεις του δικτύου μπορούν να
υλοποιήσουν ενέργειες και να παρέχουν υπηρεσίες, τις οποίες αυτόνομα η κάθε μία
δεν μπορεί να υλοποιήσει, καθώς δεν διαθέτει την απαιτούμενη τεχνογνωσία ή τους
πόρους (κεφάλαια, χρόνος, διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό) που απαιτούνται. Ένα ακόμα
βασικό πλεονέκτημα, είναι ότι εξασφαλίζονται οικονομίες κλίμακος που συντελούν
στη μείωση κόστους και βελτίωση παραγωγής για την αποτελεσματικότερη λειτουργία
των επιχειρήσεων που συμμετέχουν.
Η εφαρμογή της
αλληλέγγυας οικονομίας είναι κοινωνικό κεφάλαιο ανθρώπινων ικανοτήτων και πόρων,
που αρνείται τον ανταγωνισμό και τη μεγιστοποίηση του κέρδους, χάρη στην ηθική
και το όραμα σε αντίθεση με τη ζούγκλα του ανταγωνισμού. Οι άνθρωποι επιδιώκουν
να είναι κυρίαρχοι των αναγκών τους αντί να τους κυριαρχεί η αγορά. Η
δημιουργία δικτύου όλων και περισσότερων συνεταιριστικών επιχειρήσεων μπορεί να
προσφέρει στα μέλη τους και στην κοινωνία γενικότερα, υπηρεσίες και αγαθά που
είναι απαραίτητα στη καθημερινότητα ενός ανθρώπου όπως για παράδειγμα, προϊόντα
διατροφής, προϊόντα οικιακής χρήσεως και πρώτης ανάγκης, υπηρεσίες υγείας, εστίασης,
αναψυχής και διατροφής, εκπαίδευσης,
φύλαξης παιδιών και τεχνικές εργασίες. Στις πόλεις που ζούμε σήμερα πολλά κοινωνικά
συλλογικά εγχειρήματα λειτουργούν, από καφενεία, παντοπωλεία, χώροι πολιτισμού,
υπηρεσίες κούριερ και διαφήμισης,
φροντιστήρια, δικηγορικά γραφεία, καταναλωτικοί συνεταιρισμοί που προσπαθούν να
συντονιστούν και να δημιουργήσουν δίκτυα.
Με αυτό τον τρόπο
μπορεί η κοινότητα των μελών του δικτύου, μέσω και της αχρήματης ανταλλαγής να
τροφοδοτείται όσο το δυνατόν περισσότερο, με στόχο την αυτάρκεια και την αλληλοϋποστήριξη
για τις ανάγκες της. Όσο δύσκολη και αν είναι, η δημιουργία μιας ολοκληρωμένης
εναλλακτικής και θεσμοθετημένης συνεργατικής και αλληλέγγυας οικονομίας,
αποτελεί στόχο που δεν πρέπει να χαθεί από τη νέα κυβέρνηση.
Πρέπει να
απορρίψουμε επιτέλους τη φιλοσοφία της ασύδοτης «ελεύθερης αγοράς». Η
δημιουργία μιας παράλληλης οικονομίας, που αυτοοργανώνεται στο διαλυμένο κοινωνικό κράτος, θα μας απελευθερώσει
από τους κανόνες του κεφαλαίου και την εξάρτηση του χρήματος.
Η κυβέρνηση της αριστεράς, αν
θέλει δικαίως να φέρει αυτό το τίτλο είναι απαραίτητο να βάλει στις
προτεραιότητές της όπως είχε υποσχεθεί προεκλογικά, την έννοια της ανάπτυξης
της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, με ένα νέο σχέδιο δράσης, που θα
περιλαμβάνει τη δημιουργία τράπεζας ειδικού σκοπού και
που θα ενισχύει και θα χρηματοδοτεί τέτοια εγχειρήματα, βασισμένο στην
άμεση δημοκρατία, την ελευθερία και την αυτοοργάνωση. Χωρίς ένα κρατικό σχέδιο ανάπτυξης τα εγχειρήματα
συνεργασιών, θα παραμένουν για πάντα σταγόνες στον ωκεανό, μικρά κύτταρα που
στο τέλος θα κατασπαράξει το καπιταλιστικό μοντέλο.
ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗΣ
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου